In opdracht van Stichting Intern Toezicht Goede Doelen (ITGD), en ondersteund door het CBF, zochten Prof. Dr. Caelesta Braun (Universiteit Leiden) en Dr. Agota Szabo (Haagse Hogeschool/Universiteit Leiden) het uit. Hun rapport belicht de problemen maar ook de oplossingen.
Leden van Raden van Toezicht (RvTs) bij goede doelen opereren in een complex speelveld. De verwachtingen van belanghebbenden zijn dynamisch, de regeldruk neemt toe, er is meer concurrentie om financiële middelen, en donateurs en andere geldgevers dringen voortdurend aan op transparantie en verwantwoording. Wat is er met het geld gedaan en wat leverde het op? Tegen deze achtergrond doen leden van Raden van Toezicht hun werk, vrijwillig en meestal naast andere werkzaamheden.
De staat van het toezicht
Het rapport “Intern Toezicht Goede Doelen” is het ultieme resultaat van een vragenlijst die de onderzoekers lanceerden tijdens het symposium “Toezicht in Topvorm”, dat ITGD in januari organiseerde. De enquête werd ook door het CBF gezonden aan haar achterban en de eerste bevindingen werden door de onderzoekers besproken met een focusgroep van professionals uit de sector. Het resultaat: een momentopname van de staat van het interne toezicht in de goede doelen.
Groeiend zelfbewustzijn
De onderzoekers beginnen met de vaststelling dat Raden van Toezicht binnen de goededoelensector “een groeiend zelfbewustzijn” tonen en “zich duidelijk inzetten voor verdere professionalisering. Raden van Toezicht onderkennen steeds meer de noodzaak van nieuwe competenties, meer diverse en open wervingsprocedures, en meer gestructureerde vormen van evaluatie.”
Daarmee zijn overigens meteen de drie grootste knelpunten genoemd. Volgens Prof. Dr. Braun en Dr. Szabo onderzoekers worden nieuwe leden voor Raden van Toezicht nog te vaak binnen de eigen netwerken worden gezocht. Ze noemen bovendien inconsistente evaluatiepraktijken, lacunes in strategisch vermogen en het vermogen om op technologische vernieuwingen te anticiperen, en onvoldoende stakeholderbetrokkenheid als risicogebieden die meer aandacht verdienen.
Cultuurverandering
Gerichte inzet en cultuurverandering zijn wat betreft de onderzoekers de kortste weg naar het aanpakken van deze uitdagingen en het verder professionaliseren van het interne toezicht bij goede doelen. Zij noemen vijf concrete handvaten:
Focus op open en meer competentiegerichte werving. Dat is essentieel om nieuwe perspectieven aan te trekken, diversiteit te bevorderen en de effectiviteit van Raden van Toezicht te bevorderen.
Bevorder regelmatige en formele evaluaties, met concrete opvolging daarvan.
Zorg voor het voortdurend trainen en ontwikkeling van leden van Raden van Toezicht op terreinen als strategische planning, fondsenwerving en digitale geletterdheid.
Benader stakeholders proactief om relevantie, legitimiteit en duurzaamheid van bestuurlijke besluitvorming en intern toezicht te waardborgen.
Formuleer duidelijke verwachtingen ten aanzien van de tijdsbesteding en de betrokkenheid van RvT leden. Combineer dit met gestructureerde onboarding en opvolgingsplanning.
Potentieel van zelfregulering
Verandering moet in de eerste plaats vanuit de Raden van Toezicht zelf komen, zeggen zowel de onderzoekers als een ruime meerderheid van de respondenten. Dat neemt niet weg dat ook druk van buitenaf verandering in positieve zin kan aanjagen, aldus Prof. Dr. Braun en Dr. Szabo. “Onze bevindingen onderschrijven […] het potentieel van zelfregulering als passende aanpak om professionalisering in de sector te stimuleren.”
Benieuwd naar alle inzichten en aanbevelingen?
Lees het volledige rapport "Intern Toezicht Goede Doelen" via:
itgd.nl/kennisarchief/rapport-intern-toezicht-bij-goede-doelen
Lees ook het interview met onderzoeker Dr. Agota Szabo